W rogatywce i tygrysiej skórze- Gruzini w AK.mpg

W rogatywce i tygrysiej skórze- Gruzini w AK.mpg Rozmiar 0,89 GB

Gruzińscy oficerowie kontraktowi w Wojsku Polskim
Temat ten był przez cały okres PRL-u całkowicie zakazany ze względów politycznych i dopiero od lat 90-ch polscy historycy zajęli się jego badaniem. Gruzini wykazali się zarówno podczas kampanii obronnej we wrześniu 1939 r., jak i później w okupowanej Polsce i na froncie zachodnim wybitną lojalnością wobec kraju, który ich przygarnął. Liczni są wśród nich kawalerowie najwyższych polskich odznaczeń bojowych, zaś gruzińskie nazwiska można znaleźć na listach poległych w kraju i na Zachodzie oraz ofiar zbrodni katyńskiej. W filmie, wykorzystano bogatą, zachowaną dotąd w ukryciu ikonografię z terenów polskich, a także niezwykle ciekawe materiały filmowe z okresu pierwszej niepodległości Gruzji w latach 1918-1921.

Skąd wzięli się gruzińscy oficerowie w Polsce?

Od momentu odzyskania niepodległości w 1918 r. przez Gruzję nawiązywane były kontakty polsko-gruzińskie, zarówno czysto polityczne, jak i w sferze militarnej. Jeszcze Rada Regencyjna wysłała do władz gruzińskich jako swego męża zaufania Wacława Ostrowskiego, który zorganizował w Tbilisi polskie przedstawicielstwo i prowadził z prezydentem Gruzji Noe Żordanią rozmowy o sojuszu wojskowym.

Intensyfikacja działań dyplomatycznych nastąpiła po wysłaniu przez Naczelnika Państwa, Józefa Piłsudskiego misji pod kierownictwem Tytusa Filipowicza, bliskiego druha Marszałka jeszcze z czasów konspiracyjnej działalności w PPS. Po wielu przeszkodach misja przybyła wreszcie do Tbilisi w marcu 1920 r., w okresie przygotowywania przez Piłsudskiego wyprawy kijowskiej i za główne zadanie miała nawiązanie ścisłej współpracy polityczno-wojskowej z Gruzją i innym państwami kaukaskimi wyzwalającymi się z podległości imperium rosyjskiemu oraz wciągnięcia ich do sojuszu antysowieckiego.

W czasie rozmów polsko-gruzińskich opracowano projekt sojuszu i plan współdziałania operacyjnego oraz zasady, na jakich Polska miała dostarczać Gruzinom broni i amunicji, w zamian za co Gruzja zobowiązała się do podjęcia zbrojnej akcji przeciw Sowietom, i rozszerzenia jej na Kaukaz Północny. Mimo że kolejne rokowania z Azerbejdżanem zostały przerwane bolszewickim przewrotem w tym kraju i uwięzieniem tam Filipowicza, władze Rzeczypospolitej nie zaniechały prób zbliżenia z ewentualnym kaukaskim sojusznikiem. 23 stycznia 1921 r., zaledwie w 3 dni po uznaniu de iure Republiki Gruzińskiej przez Radę Najwyższą Ententy, Polska jako jedna z pierwszych uznała formalnie niepodległość Gruzji; do Tbilisi miał wyruszyć jako polski ambasador Roman Knoll, zaś attache wojskowym mianowany został inny przyjaciel Marszałka, major Wacław Jędrzejewicz, co świadczy o wadze, jaką przywiązywał do kwestii kaukaskiej Piłsudski. Niestety, wszystkie te ambitne zamiary pokrzyżowała sowiecka napaść na Gruzję, która nastąpiła z pogwałceniem paktu o nieagresji w lutym 1921 r. Po kilku tygodniach desperackiej obrony resztki armii gruzińskiej wraz z rządem republiki ewakuowały się drogą morską do Konstantynopola i Europy. Polska nawet w zawieranym podówczas z bolszewikami pokoju ryskim nie uznała aneksji Gruzji przez Sowietów i utrzymywała ścisłe kontakty z osiadłym w Paryżu gruzińskim rządem emigracyjnym.